شرایط زیستمحیطی و معماری بومی شهرستان آمل نمونهی مورد مطالعه: شبکهی ارتباطی دورهی ساسانی و اوایل اسلام، درّه ـ رودخانهی هراز

اکولوژی منطقهی تبرستان، مانع از ایجاد یک شبکهی ارتباطی منظّم بوده است و محور هراز، یکی از قدیمیترینِ آنهاست که در ادوار مختلف، ارتباطدهندهی شمال ایران با فلات مرکزی بوده است. این پژوهش تلاش دارد به دادههای باستانشناختی این شبکهی ارتباطی در دوران ساسانی و اوایل اسلام بپردازد. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی و بررسی باستانشناختی پیمایشی در منطقهی مورد مطالعه است. سؤال پژوهش این است که ارتباط شبکه ی ارتباطی درّه ـ رودخانهی هراز در دوران ساسانی و اوایل اسلام با مؤلفههای معماری پایدار و آثار باستانشناختی منطقه، چگونه قابل تبیین است؟ فرضیهی تحقیق مبتنی بر آن است که شرایط زیستمحیطی (کوههای صعب العبور، درّه و رودخانه) و ایدهپردازی معماران و طرّاحان از مؤلفههای اصلی پایدار در ایجاد شبکههای ارتباطی و پراکنش و گونهشناسی آثار معماری و باستانشناختی درّه ـ رودخانهی هراز بوده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که نگارندگان در طی بررسی میدانی بقایای معماری این شبکه را در روستاهای لاسم، ایرا، نوا، هاره، وانا، بایجان، علیآباد و پشت تونل شمارهی 6 جادهی هراز شناسایی کردند که بهطور عمده در قسمت کوهستانی قرار گرفتهاند و نشانی از این جاده در نواحی جلگهای و جنگلی شناسایی نشد، علّت آن در نقش بستر جغرافیایی منطقهی مورد بررسی نهفته است؛ چرا که نواحی کوهستانی آمل برای معماران ساسانی، سختیها خلق کرده که باعث هنرنمایی آنها شده است.